۱۰ غذا برای رشد و سلامت کودکان
کودکان در سنین ۲ تا ۱۲ سال، به سرعت رشد می کنند و نیاز به تغذیه صحیح دارند. در طی سال های رشد غذاهایی که پروتئین، کلسیم، آهن و ویتامین ها را تأمین می کنند برای سال های رشد کودکان مناسب هستند. بدون این مواد ممکن است دچار انسداد شوند و در مواردی به رشد مهارت های ذهنی و حرکتی کودکان نیز آسیب هایی وارد می شود. این مواد مغذی در گروه های اصلی غذایی از جمله، غلات، میوه ها، سبزیجات، لبنیات و غذاهای پروتئینی وجود دارند. به طور کلی انتخاب های زیادی برای تهیه غذای کودک وجود دارد اما ما در این مقاله به ۱۰ رژیم غذایی اشاره می کنیم.
۱. میوه و سبزیجات با رنگ روشن
شامل هویج، کدو تنبل، سیبزمینی شیرین، گوجه فرنگی و پاپایا می شود. دلیل اینکه به شما پیشنهاد این میوه ها و سبزیجات را می دهیم این است که حاوی مقادیر بسیار از کاروتن و سایر کاروتنوئید ها می باشد که برای تولید ویتامین A در بدن کاربرد دارد. ویتامین A برای داشتن پوست و بینایی مناسب و تولید بافت های آسیب دیده در بدن بسیار مفید می باشد.
طرز تهیه: انواع سبزیجات را خورد کرده و آنها را همراه با سس پنیر، سالسا و یا حمص( این خوراک از نخود پخته، روغن زیتون، ارده، آبلیمو و سیر له شده درست می‌شود. ) بخار پز کنید.
۲. کلم بروکلی
این ماده غذایی حاوی مواد مغذی است که باعث بهبود عملکرد چشم می شود و به خاطر وجود منابع زیاد فیبر کمک بسیاری به هضم غذا می کند و از یبوست جلوگیری می کند.
طرز تهیه: از کلم بروکلی می توانید در سالاد استفاده یا می توانید آنها را قطعه قطعه کنید و در انواع سس پنیری و یا سس کنجد غوطه ور کنید. در پیتزا و املت نیز طعم خوشایندی در کنار دیگر مواد غذایی ایجاد می کند.
۳. انواع توت ها
توت فرنگی و زغال اخته سرشار از ویتامین C، آنتی اکسیدان ها و فیتو شیمیایی ها هستند. آنها سلول های سالم را از آسیب محافظت و سیستم ایمنی بدن را تقویت می کنند.
طرز تهیه: انواع توت ها را می توانید بر روی ماست، بستنی، پنکیک و غلات استفاده کنید. یک راه بسیار ساده نیز برای درست کردن پنکیک زغال اخته وجود دارد، که شما می توانید در آخر زغال اخته را در مواد اولیه تهیه پنکک اضافه کنید.
۴. کره بادام زمینی
سرشار از چربی های اشباع نشده، انرژی و پروتئین در کودکان است. اما در برخی از برند ها دیده شده که نمک، روغن نخل، شکر و رخی از روغن هیدروژنه استفاده می کنند که البته باعث کاهش کیفیت کره بادام زمینی می شود و ما پیشنهاد می کنیم حتما محتویان روی بسته ها را بخوانید تا بهترین کیفیت را تهیه کنید.
طرز تهیه: شما می توانید کره بادام زمینی را با نان، بیسکوئیت، و یا مستقیما از شیشه میل نمایید. می توانید به همراه بسیتنی و وافل نیز در رژیم غذایی کودکتان قرار دهید.
5. تخم مرغ
تخم مرغ سرشار از پروتئین ها و ویتامین ها هستند و یکی از غنی ترین موادی است که در آن ماده غذایی کولین یافت می شود که در سنین رشد بسیار لازم برای رشد مغز کودکان می باشد.
طرز تهیه: شما می توانید به صورت آب پز، سرخ کرده و یا به صورت املت میل کنید. یا می توانید در سوپ ها، فرنی،‌ برنج، نودل اضافه کنید. حتی در دسر کاستارد نیز می توانید از تخم مرغ استفاده نمایید.
دسر کاستارد:
مواد لازم: شیر ۲ پیمانه شیرینی پزی – نشاسته ذرت ۲ قاشق سوپ خوری – شکر نصف پیمانه – زرده تخم مرغ ۲ عدد
شیر سرد، نشاسته ذرت و شکر را با هم حل کرده، تخم مرغ ها را اضافه کرده و خوب مخلوط می کنیم. سپس روی حرارت ملایم قرار می دهیم و به طور مداوم هم می زنیم تا غلیظ شده و مثل فرنی شود. بعد از این که به غلظت رسید از روی حرارت بر می داریم، وانیل یا هر اسانس دیگری که تمایل داریم به آن اضافه می کنیم و هم می زنیم.
۶. شیر گاو
این ماده غذایی سرشار از کلسیم و فسفر است که به ساخته شدن استخوان ها و ماهیچه ها بسیار مهم می کند. اگر کدکتان هنوز به سن ۲ سال نرسیده است، می توانید از انواع شیر های پر چرب و کم چرب در ریژیم غذایی استفاده نمایید. کودکانی که دارای وزن زیادی نیستند به انواع این مواد برای رشد احتیاج دارند.
طرز تهیه: برای مصرف این ماده غذایی کافیست شما شیر را با انواع غلات و میوه های تازه و یا خشک مخلوط کنید تا انواع اسموتی ها حاضر شود و غذایی بسیار پر فایده را برای کودکانتان آماده نمایید.
۷. پنیر
پنیر نیز منبع پروتئین، کلسیم، فسفر و ویتامین D می باشد.که پنیر هم برای رشد و تقویت استخوان ها بسیار مفید هستند.
طرز تهیه: شاید بعضی از کودکان بوی پنیر را دوست نداشته باشند. پنیر های موزرلا پنیر های آمریکایی و اروپایی عطر و طعم بهتری دارند. می توانید در برش های مربع شکل و یا به صورت رنده شده بر روی نان و سالاد برای کودکان آماده کنید. همچنین می توانید بر روی ماکارونی و برنج سرخ شده پنیر بریزید و برای کودکان سرو کنید.
۸. گوشت
گوشت منبع بسیار قوی از پروتئین و آهن است. که بسیار مورد نیاز کودکان در سنین پایین است. سیستم پشتیبانی بدن را پشتیبانی می کند.
طرز تهیه: شما می توانید برش های نازکی از گوشت را فراهم کنید و به همراه پوره لوبیا، پودر سوخاری، تخم مرغ و یا پوره سیبزمینی مخلوط کنید و غذایی بسیار مقوی را برای فرزندان خود آماده کنید.
(پوره لوبیا=Tofu)
۹. ماهی
ماهی ها سرشار از پروتئین هستند و بسیار به تقویت و استحکام ماهیچه ها و استخوان های کودکان کمک می کند. انواع ماهی قزل آلا، ماهی تن و ساردین دارای مقادیر بسیاری از اسید های چرب یا همان امگا ۳ می باشد که به تقویت چشم، مغز واعصاب بسیار مفید می باشند.
طرز تهیه: شما می توانید ماهی را به همراه خمیر برنج، آرد ذرت و یا خرده نان سبوس دار بپوشانید و غذایی بسیار مقوی را برای فرزندتان آماده کنید.
۱۰. غذا های سبوس دار
فیبر موجود در غذا های سبوس دار به هضم بهتر غذا ها کمک می کند.

نقاشی کردن راهی برای تجسم خیال و به تصویر کشیدن رویاهاست و اینگونه احساسات و حالات درونی کودک نمایان خواهد شد با اینکه اکثرا والدین نقاشی کودکان خود را به چشم خط خطی نگاه می کنند و اهمیت زیادی به آن نمی دهند اغلب روانشناسان اکثرا حالات روانی و مشکلات کودکان را از روی همین نقاشی ها می فهمند. نقاشی یک هنر است که می تواند به صورت یک استعداد در کودک وجود داشته باشد که فواید زیادی برای آنها دارد نقاشی برای کودکان می تواند نقش محرکی را داشته باشد که برای موفقیت در جنبه های مختلف زندگی به آن نیاز دارد .زمانی که کودک شما در حال نقاشی کشیدن است شاید هرگز ندانید و به آن فکر هم نکنید که کودک در حال تقویت بخش هایی از بدن و قسمتی از توانایی های خود است .
نقاشی کردن کودک با همان خط خطی کردن شروع می شود و بسته به توانایی کودک تا سن دو سالگی کودکان می توانند با مداد یا مداد شمعی وحتی گچ خطوطی صاف و منحنی را رسم کنند .بهترین وسیله برای نقاشی کودک پاستل یا مداد شمعی است زیرا علاوه برای اینکه دست کودک را کمتر خسته می کند خطرات ناشی از برخورد نوک مداد به چشم کودک را هم به همراه ندارد .
باید به این نکته توجه داشت از آنجایی که کودک در سن زیر چهار سالگی دست خود را از بازو تکان می دهد و توانایی این را ندارد که دستش را از مچ حرکت دهد لذا کاغذ آ4 و دفترهای نقاشی برای او کوچک است و سبب خستگی زود رس و از بین رفتن تمایل او برای نقاشی کشیدن می شود .
همه ی کودکان مداد رنگی ،آب رنگ و رنگ انگشتی را دوست دارند و به آنها واکنش نشان می دهند ولی به مرور زمان میل آنها نسبت به این ابزار ها کمتر می شود به همین منظور بهتر است که تمامی وسایل نقاشی را از ابتدا در دسترس آنها نگذارید و متناسب با سن کودک امکانات لازم را برای او فراهم کنید بعد از اتمام نقاشی کودک خود را تشویق کنید و از او بخواهید که نقاشی خودش را برای شما توضیح دهد و کاری کنید که کودک حس کند چه کار ارزشمندی انجام داده است .
نقاشی کودک سراسر احساس و برگرفته از تخیلات و رویا پردازی اوست و رنگ های استفاده شده، فاصله ی اجزای نقاشی و حتی فشار دست کودک قابل تامل است و باید به آنها دقت کرد و در پروش فکری کودک اقدامات لازم را انجام داد.کودکانی که نقاشی می کنند و یا دوره های آموزشی نقاشی را می گذرانند یاد می گیرند چطور باذهنی باز فکر کرده و از خلاقیت خود چگونه بهره بگیرند آنها می آموزند چطور خود را از طریق هنر ابراز نمایند آنها می آموزند که در مواقع حیاتی چگونه فکر خود را پرورش داده و تصمیمات مهم اتخاذ کنند .
فواید نقاشی کردن برای کودکان
1. یکی از فواید نقاشی افزایش مهارتهای دست کودک و تقویت عضلات اوست و با توجه به رشد کودک و افزایش سن او مهارت های اورا در رنگ آمیزی هم بالاتر می برد.
2.آن همه رنگی که در اختیار کودک قرار دارد می تواند لحظات مفرحی را برای او رقم بزند و از نقاشی کشیدن لذت ببرد، همچنین هنگامی که دیگران به کاری که او انجام داده واکنش مثبت نشان می دهند خوشحالی او دو چندان می شود.
3. نقاشی یک هنر و توانایی است که کودک می تواند به آن افتخار کند و از آنجایی که نحوه نقاشی کردن هر کسی کاملا منحصر به فرد است می تواند به کودک عزت نفس ببخشد و او را برای رسیدن به اهداف بزرگتر تشویق کند.
4.هماهنگی میان چشم و مغز و دست کودک و افزایش ارتباط میان این سه عضو با نقاشی کشیدن بالا می رود.
5.هر دو نیم کره چپ و راست مغز کودک با نقاشی کردن فعال شده و نیم کره راست که مختص فعالیت های احساسی و نیم کره چپ که فعالیت های منطقی کودک را در بر می گیرد با هم فعال شده و این امر سبب رشد و بهبود عملکرد مغز می شود.
6.با نقاشی درک هنری کودکان بالا می رود و این درک تا پایان عمر با آنها می ماند و در مواقع حیاتی می توانند خلاقیت های لازم را از خود بروز دهند و بستر امنی برای رهایی از اضطراب برای آنها باشد.
7.فرصت آموزشی که برای کودک وجود دارد بسیار وسیع و غیر قابل انکار است.آموزش رنگ ها و اشکال هندسی و خط ها از موارد آموزشی پر کاربرد در این زمینه است.
8.نقاشی کشیدن یکی از بهترین راه ها برای ابراز حالات درونی مانند عصبانیت، خوشحالی ، ناراحتی و حتی نا امیدی در کودکان است و برای کودکانی که دچار احساسات متناقضند می تواند نقش درمانی داشته باشد.
9.آموزش کودک برای ورود به عرصه یادگیری و مدرسه و نحوه درست گرفتن مداد در دست از دیگر مزیت های نقاشی برای کودک است.
بهترین سن آموزش نقاشی برای کودکان
بهترین سن برای شروع آموزش به کودکان پایان 4 سالگی است البته این موضوع برای همه یکسان نیست به این شکل که برخی با وجود آموزش دیدن قدرت پذیرش در آنها شکل نمی کیرد و برخی نیز در سن سه سالگی امکان آموزش درونشان شکل می گیرد که این امر بیشتر در دختر بچه ها به چشم می خورد. آموزش نقاشی باید به روش های غیر مستقیم باشد زیرا نقاشی تنها زبانی است که می توان با آن تمام ناگفته ها را بیان نمود.
کودک از کمترین اطلاعات علمی برخوردار است به همین منظور بسیاری از باورهایشان ساخته و پرداخته ذهن و خیال اوست و اکثر این تخیلات برای ما قابل رویت نیست پس اولین گام برای آموزش کودک باور دنیای خیالی آنهاست، باید باورهای آنها را شنید و به دنیای فرضی آنها رسید.
بهترین ابزار نقاشی برای کودکان
با توجه به گروه سنی کودک و شناخت علایق و تمایلات کودک بهتر است وسیله ای متناسب با روحیات او تهیه شود و بعد در اختیار کودک قرار بگیرد. کودکان بیشتر از هر چیز جذب رنگ های غلیظ می شوند، آنها تمایلی به ترکیب کردن رنگ ها ندارند و تنها می توانند سطح سفید کاغذ را با غلظت بالای رنگ بپوشانند. پاستل که دارای نوک پهن می باشد به علت جرمی که دارد می تواند به آسانی در نقاشی بافت ایجاد کند و کودک نیازی ندارد که دست خود را بر روی کاغذ فشار دهد همچنین گواش و مداد شمعی هم می توانند گزینه های مناسبی باشند. البته باید به این نکته توجه کرد که برای استفاده از گواش باید رده سنی کودک در نظر گرفته شود و از گواشی استفاده کرد که نیازی به ترکیب آن با آب نباشد و از مداد شمعی استفاده کرد که در صورتی که کودک آن را در دهانش گذاشت خطری سلامتی او را تهدید نکند.
نحوه پیشرفت نقاشی در کودکان
در یک سالگی کودک مداد را در دست می گیرد ولی نمی تواند به راحتی بروی کاغذ بکشد و تنها ضربه می زند و کاغذ را پاره می کند. در دو سالگی خط ها زاویه دار و منحنی می شود.
در سه سالگی علاوه بر خط کشیدن کودک تمایل دارد احساسات درونی خود را نیز بروز بدهد و بیشتر سعی دارد خط های عمودی را رسم کند . در اواخر سه سالگی شروع به کشیدن خورشید و خانه می کند و در 4سالگی خط کشیدن های او برای بزرگترها معنا دار می شود و در 5 و6 سالگی بهتر نقاشی می کنند و امکان یادگیری کودک برای نوشتن الفبا هم وجود دارد.
موضوع های نقاشی کودکان
کشیدن آدمک توسط کودک معانی مختلفی دارد مثلا کشیدن آدمک کوچک در گوشه کاغذ نشانه خجالتی بودن و کشیدن آدمک بزرگ نشانه اختلالات عاطفی در کودک است و نبود دست پا در آدمک رسم شده نمایانگر بی اهمیت بودن کودک به خودش است.
خانه نماد گرمای یک خانواده و سرپناهی است که کودک می تواند به آن علاقه مند بوده و یا از آن متنفر باشد لذا اگر کودکی خانه ای زیبا با گل و درخت کشید نشانه علاقه مندی و سرزندگی اوست ولی اگر خانه را بدون در ورودی کشید نشانه خجالتی بودن کودک است و اینکه وابسطگی بیش از حدی به مادر خود دارد که این امر در سنین بالاتر به صورت شرم و حیا و خود کوچک بینی در او بروز پیدا می کند.
در سنین کمتر از شش سالگی کودکان درخت ها را با تنه بلند می کشند اما بعد از این سن کشیدن درخت های بلند نشانه عقب افتادگی یا بیماری عصبی است و کشیدن درخت کوتاه و صاف نشانگر جاه طلبی و بلند پروازی در کودکان است و هنگامی که کودک شاخه های درخت را به هر سو می کشد نمایانگر کودکی فهیم و سازگار است.
خورشید در نقاشی کودکان نشانه گرمی قدرت و در انتها پدر است و نحوه کشیدن خورشید توسط کودک می تواند روابط او با پدرش را نشان دهد. اتوموبیل وسیله مورد علاقه اکثر بچه هاست که در نقاشی آنها به وضوح پیدا می شود، اتوموبیل در نقاشی نشان از رابطه خوب کودک با محیط بیرون از خانواده است. کودکی که حیوانات درنده می کشد نشانه تند خویی و یا عدم مهر و محبت درون خانواده است.
خط ها به صورت ضخیم، نازک، خط به همراه نقطه ، خطهای عمودی، افقی و یا به شکل مارپیچ هستند که با دقت به این خطوط می توان به شادی، عصبانیت و اعتماد به نفس کودک پی برد. خط خطی کردن در نقاشی نشانه دلهره و اضطراب و داشتن مشکلات عاطفی در کودک است و کودک پرخواشگر هم بیشتر خط های مارپیچ می کشد و کشیدن خطوطی پررنگ با نیروی بیش از حد کاری است که کودکان کم توان بیشتر انجام می دهند.
بهتر است به تمامی نکاتی که در نقاشی کودک شما نهفته است دقت داشته باشید و آنرا دست کم نگیرید به این دلیل که می توانید به خوبی کودک خود را بشناشید و با او همزادپنداری کنید و بستر مناسبی برای تقویت استعداد های او فراهم نمایید و خلل و ناراحتی هایش را مرتفع گردانید.

بیش‌ فعالی که خانواده‌ها از آن تحت عنوان شیطنت زیاد کودکان یاد می‌کنند در حقیقت نوعی اختلال رفتاری بوده و منشا اصلی آن عوامل ژنتیکی است که تشخیص و درمان آن بر عهده یک متخصص آشنا به اینگونه مسائل می باشد. بیش‌فعالی در کودکان نوعی اختلال شایع بوده و کودکانی مبتلا خیلی پیچیده‌تر از سایر کودکان رفتار می کنند و عمدتا کودکانی بسیار هیجان‌زده هستند که سعی دارند در همه امور دخالت کنند. این کودکان همواره مضطربند و برای خراب‌کاری دارند اشتیاق نشان می دهند اینکه چیزی را بشکنند یا جسمی را پرتاب کنند. این کودکان بیش از اندازه کنجکاو هستند و مدام دوست دارند که در کار‌های والدین و اطرافیان دخالت کنند، همچنین این کودکان خیلی کم‌دقت و کم‌حواس هستند و در همه کارها عجله دارند. کودکان بیش‌فعال احساس خطر نمی‌کنند و همیشه کار‌های خطرناک انجام می‌دهند، این امر گاهی منجر می‌شود که برخی از خانواده‌ها به آنان صفت بی‌باکی و شجاعت را نسبت دهند در حالی که واقعا احساس خطر برای همه افراد خصوصا کودکان امری طبیعی است و انجام اعمال خطرناک توسط کودکان هرگز نباید صفت پسندیده‌ای تلقی شود. معمولا بیش‌فعالی ژنتیکی و ارثی است و کودکانی که به این اختلال مبتلا هستند در خانواده هایی بزرگ می شوند که والدین یا خواهر و برادر آن‌ها نیز سابقه این اختلال را داشته اند البته که نوع رفتار والدین و شرایط محیطی نیز در بروز یش‌فعالی موثر است. مصرف الکل و سیگار مادر در دوران بارداری نیز در ایجاد این اختلال در دوران جنینی بی تاثیر نیست و نقش به‌ سزایی دارد.
عواقب بیش‌فعالی کودکان چیست؟
بازی با چاقو، کبریت و ... از گرایش‌ها و رفتار‌های غیر‌طبیعی این کودکان است و معمولا کودکان بیش‌فعال در آینده به سمت رفتار‌های پر‌خطر رفته و بزه‌کار می‌شوند، تمایل این کودکان به کار‌های خلاف مانند دروغ‌گویی، تقلب، دزدی و حتی سیگار کشیدن بیشتر از بقیه است و معمولا به دلیل کنجکاوی که دارند زودتر از سایر هم‌سالان خود ممکن است در معرض خطر باشند. همچنین با توجه به اینکه این کودکان خیلی کم‌دقت و کم‌تمرکز هستند، معمولا در یادگیری درس هایشان با مشکل مواجه هستند و همواره از انجام تکالیف مدرسه طفره می‌روند و از این‌رو این ویژگی منجر به افت تحصیلی و گوشه گیری آن ها می‌شوند.
اگر این اختلال در کودکان در همان سنین پایین معالجه نشود در بزرگسالی، افرادی با شخصیت‌های ضد اجتماعی، پر‌خطر، بزهکار، افسرده، پرخاشگر و ... می‌شوند همچنین عدم معالجه این کودکان در سنین پایین ممکن است منجر به لکنت زبان و تیک‌های عصبی آنان در بزرگسالی شود. بهتر است بدانیم که حدود 8 تا 10 درصد از کودکان به این اختلال مبتلا هستند و هنوز دلیل اصلی بیش‌فعالی کودکان شناخته نشده است. بیش‌فعالی معمولا در پسران بیش از دختران شایع است و بر اساس آمار این اختلال در پسران حدود سه تا پنج برابر دختران است و در پسرانی که فرزند اول خانواده هستند بیشتر رخ می‌دهد. خانواده ها نباید شیطنت فرزندشان را با بیش فعالی اشتباه بگیرند و تشخیص این امر باید حتما توسط متخصصانی که در این زمینه فعالیت دارند، صورت گیرد. از آنجایی که دارو و درمانی برای کودکان مبتلا به این اختلال به تنهایی جوابگو نمی باشد ، بهتر است والدین روش های تربیتی و برخورد مناسب با کودکان را فرا بگیرند و از نوع اختلال فرزندشان کاملا مطمئن شوند و به او برچسب بیماری نزنند که این می تواند روحیه کودک را تخریب کند. از برخوردهای خشن و زننده به شدت پرهیز کرده و با کودک با محبت و مهربانی برخورد کنید. سعی داشته باشید که برنامه منظمی برای خواب کودکان طراحی کنید زیرا کم خوابی و خستگی ناشی از آن می تواند این اختلال را تشدید کند. از اینکه فرزندتان را پیش دکتر نبرید و یا این ذهنیت را دارید که ممکن است مصرف دارو برای کودکان مضر باشد سخت در اشتباه هستید زیرا درمان این نوع اختلال زمان زیادی می برد .
چگونه با کودک بیش فعال برخورد کنیم
1. فرزندتان به شما نگاه می کند و از تک تک رفتارهای والدین و بزرگ ترها الگو می گیرد پس اگر می خواهید در رفتار کودک اثر بگذارید ابتدا رفتار خود را اصلاح کنید و احساسات خود را به او نشان دهید زیرا او احساسات و رفتار شما را دریافت می کند و بازتاب می دهد.
2. فرزندتان را به انجام کار های خوب تشویق کنید و اگر زمانی کار خوبی را انجام داد او را مورد حمایت خود قرار دهید تا احساس رضایت بیشتری داشته باشد.
3. با فرزندتان به گونه ای برخورد کنید که از حرف زدن با شما نترسد و بتواند به راحتی با شما صحبت کند و مشکلاتش را مطرح نماید به این طریق به او ثابت می کنید که عقاید او برای شما قابل احترام است.
4. به قولی که به کودکان می دهید عمل کنید زیرا همواره عملی که انجام می دهید دیده می شود نه آن چیزی که در موردش صحبت کرده اید.
5. بین خود و فرزندتان مرز مشخصی قرار دهید و به این نکته دقت داشته باشید که اگر در کارهای او دخالت می کنید واقعا لازم هست یا نه
6. از تکرار مسائل مختلف پرهیز کنید زیرا باعث کلافگی فرزندتان می شود و در امور مختلف به او فرصت تجربه کردن را بدهید و به او اعتماد کنید این کارکمک شایانی به مسئولیت پذیری کودک میکند و باعث می شود که در انجام کارهای محوله به او بیشتر تلاش کنند.
7. از سرزنش کردن فرزندتان خود داری کنید و به او لبخند زدن را بیاموزید و همیشه به او فرصت دهید تا از حقوق خودش دفاع کند.

تاثیر عروسک در زندگی اجتماعی کودکان
تمدن انسانی دستاورد های فروانی را برای زندگی اجتماعی وی به همراه آورده است که در تمامی شئون زندگی او قابل بررسی و مشاهده است. این دستاوردها در بعضی از جهات به مسائل و حوزه های حساس می پردازند مانند:حوزه های صنعت و هنر و اندیشه و ...  اما قسمتی از این دستاوردها نیز به مسائل حاشیه ای تمدنی اختصاص می یابند که با وجود حساسیت کمتر ولی از اهمیت والایی برخوردار هستند. اسباب بازی در معنای عام و عروسک در معنای خاص نیز از این قاعده مستثنی نیستند و از دستاوردهای فرهنگی-هنری بشر محاسبه می شوند که از دوران باستان تا به حال به دست انسان ساخته می شود. عروسک از دیر باز کارکردی تمثیلی داشته که برای سرگرمی در اختیار کودک قرار می گرفته است. عروسک دخترونه به شکل های گوناگونی عرضه شده، عروسک پولیشی و سایر عروسک ها به شکل های متفاوت، با انتقال پیام خوب خود در غالب برانگیختن احساس کودکان باعث شکل گیری تصویری از جهان پیرامون برای آنها می شده است.
چندگانگی تصور از جهان برای انسان
منطق دنیای کودکی بر روی احساس تجربی وی از محیط استوار است که در محدوده ای کوچک بنا بر نیازهای محدود و اولیه خویش بوده و وابستگی کمی نیز به آن دارد. دنیای کودک دنیای تفکر نیست بلکه دنیای تجربه است که تنها دلیل آن نیز در پی کسب لذت برای کودک خواهد بود در بیان کلی کودک نگاهی انعطاف پذیر را به محیط پیرامونی خویش داراست و بنا بر روحیه ی بی آلایش کودکی که سرشت واحد تمام آنان است ؛ دنیایی حساس و لطیف را برای خود رقم میزند. اما در طرف مقابل دنیای بزرگسالی قرار دارد که وی را ملزم میکند تا قدرت شناخت خویش را از محیط پیرامون فراتر برده و حتی محیط هایی را که نمی تواند تجربه کند را با حس تعقل درک نماید. بزرگسال که در واقع همان کودک است و تنها کودکی خویش را از یاد برده تحت تأثیر فرهنگی که در آن زندگی می کرده و با توجه به پایگاه خانواده ، مدرسه و جامعه شخصیت اجتماعی اش شکل گرفته و با آموزش هایی که هر روزه در جامعه بصورت آگاهانه و ناآگاهانه می بیند . با توجه به این نکته که این دو دنیا تا حدودی برای یکدیگر غیر قابل فهم هستند و اهمیت این مطلب که این دو دنیا بصورت موازی در کنار یکدیگر وجود دارند می بایست برای ارتباط متقابل میان بزرگسالان و کودکان یک جریان ایجاد شود که این دو دنیا را هم برای یکدیگر ملموس جلوه داده و هم پل ارتباطی ایشان با یکدیگر و با جهان بیرونی باشد.
اسباب بازی و سه تعریف باستانی ، کلاسیک و مدرن
با توجه به لزوم ایجاد یک پل ارتباطی بین بزرگسال و کودک که توسط آن بزرگسال بتواند هم کودک را بشناسد و هم دنیای خویش را به او معرفی کند ، ساخت و ارائه اسباب بازی به کودک یکی از موثرترین راه کارهایی است که با درگیر کردن احساسی کودک می تواند وی را به جستجو در مفاهیم دنیای بزرگسالان وادار کند. از سوی دیگر ( کودکان در بازهای خود استعداد خارق العاده شان را در زمینه ی تجرید و قدرت تخیل نیرومندشان را به نمایش می گذارند.) با کمک از قوه تخیل کودک می تواند پر و بال بیشتری را به تصور خویش از دنیای کودکی بدهد. با توجه به این که همواره ساخت اسباب بازی بر عهده ی بزرگسالان بوده است این مطلب مشهود است که شاکله ی ساخت آن از طرف بزرگسالان تعریف شده و بر اساس تعقل ایشان است که ملاک زیبایی شناسی خاصی به کودک ارائه می گردد. علاوه بر این تعاریف یکی دیگر از دلایل و البته فوایدی که ساخت اسباب بازی از طرف بزرگسالان برای کودکان دارد انتقال احساس محبت و توجهی است که بصورت معنوی با اهدا آن، بصورت متقابل در ذهن هر دو طرف شکل می گیرد . نوع ، نحوه و زیبایی شناسی ساخت اسباب بازی که با تأکید بیشتر بر عروسک است ، همواره یکسان نبوده و با گذشت زمان تغییرات جزئی و کلی بسیاری را منجر شده است. در دوران باستان عروسک از وسایل طبیعی چون چوب ، سنگ و منسوجات ساخته می شده که با توجه به موقعیت فرهنگی دوران باستان و در جهت جامعه پذیری برای کودکان دختر، بیشتر به ایشان اختصاص داشته است. اما اگر با سختگیری کمتر مجسمه های حیوانات را هم به عروسک های چوبی و سنگی سربازان و نظامیان اضافه کنیم براحتی می توان نوع انتقال مفاهیم را از خلال ساخت این عروسک ها به کودکان دختر و پسر درک نماییم. درواقع دو گونه ی عروسک سازی که برای کودک دختر یا پسر تدارک دیده شده بوده، نوع خاصی از آموزش بصری را به وی منتقل می کرده است. با ساخت عروسک هایی که به شکل نوزاد ساخته شده و با ساخت ملزومات یک زندگی کوچک مانند: اجاق ، تنور ، خانه ، سفره ، ظرف غذا و... الگویی فرهنگی به کودک دختر منتقل می شود که از او همچون نماد زنانگی رایج انتظار رفت و روب ، خانه داری ، تولید مثل و نگهداری از شوهر و فرزندان را انتظار می رود و در سوی مقابل با ساخت عروسک هایی به شکل جنگجو و فرمانروا کودک پسر در معرض الگوی مرد سالاری قرار می گیرد که تنها او را بعنوان نماد و صاحب قدرت راهی میدان جنگ می کند و در جامعه به عنوان مشخصه اصلی و نان آور شناخته می شود. عروسک های ساخته شده در این دوران با شکلی بسیار ساده و غیر پیچیده ذهن کودک را نشانه گرفته و با درگیر کردن تخیل وی شخصیت اجتماعی و فردی را برای او شکل می دهد. اگر به ناگاه کودک دختر و پسر متقابلاً به سوی عروسک جنس دیگر پیش برود، اجتماع (خانواده، مدرسه، گروه همسالان) بنا بر سرسختی وی در سماجت استفاده از عروسک جنس مخالف، با انگ زدن ("اوا خواهر" برای پسر و "خیره سر یا قلدر" برای دختر) و یا تنبیه اجتماعی سعی بر مجازات و برگرداندن وی به الگوی تربیتی خویش دارد. اما عروسک های کلاسیک را می توان با در نظر گرفتن اندک تفاوتی که با عروسک های باستانی دارند تنها در اضافه شدن سیاق تجملی به آن ها معرفی کرد، بدین صورت که با افزایش مهارت انسان در ساخت وسایل وابزار ، ساخت عروسک ها نیز با ظرافت بیشتری پیگیری شد و علاوه بر این گونه ای از تجمل گرایی با تأکید بر خصوصیات مردانه و یا زنانه بنا بر فرهنگی که عروسک ها در آن ساخته می شد وارد تصویر عروسک گردیده و به چشم کودکان نیز با ذرق و برق بیشتری خود نمایی نمودند. اما با ورود به قرن 20 و با توجه به تغییر همه جانبه ای که در وجوهات سبک زندگی و شغلی انسان حادث شد بصورت اتوماتیک وار عرصه ساخت عروسک بصورت حرفه ای تر پیگیری شد و بیشتر از پیش در اختیار انتقال اندیشه بزرگسال به کودک در آمد با ورود صنعت به عرصه ساخت اسباب بازی سنتی و صنعتی شدن آن از طرفی به یکباره میزان تولیدات اسباب بازی ها به شدت اوج گرفت و از سوی دیگر به دلیل این خصوصیت صنعت که با هم شکل سازی عروسک ها در مقیاس تولید بالا، در واقع کودکان بسیاری را در جریان یک الگوی فرهنگی و زیبایی شناسی واحد قرار میداد، برای مثال : شاید معروفترین شکل عروسک صنعتی که در مقیاس جهانی عرضه گردید، عروسک های باربی باشد. عروسک باربی با توجه به حوزه وسیع توزیعی که در جهان داشت به تمامی کودکانی که در فرهنگ های مختلف مخاطب آن قرار می گرفتند شکل خاص و معینی از شکل زیبایی و درک زیبایی شناسانه را به همراه می آورد. تصور اینکه یک کودک چینی با پوستی زرد و چشمانی کشیده یا کودکی سیاه پوست با لبانی برآمده، کودکی چاق و یا کودکی که تحت آموزش سرسختانه دینی قرار دارد چه واکنشی را به یک عروسک باربی که با مویی بلوند، دامنی کوتاه و قدی کشیده و تناسب اندامی که خاصه فرهنگ اروپا-آمریکایی است نشان میدهد، را میتوان از روی عملکرد او در بزرگسالی جستجو کرد. کودکی که در دوران خردسالی خویش تحت الگوی دیکته شده اخلاقی و زیبایی شناختی عروسک های صنعتی اندیشه اش شکل گرفته است در بزرگسالی نیز این الگو بصورت نا آگاهانه و بدون توجه وی به خصوصیات فرهنگ خودی، درک تصویری و معنوی وی را از دنیای بیرون شکل میدهد که یا زیبایی را بصورت اشکالی میبیند که به آن نماد عروسکی نزدیک باشد و یا سعی می کند خود را تحت تأثیر آن زیبایی شناسی ، زیبا جلوه دهد. به روشنی مشخص است که ذهن صنعتی عروسک سازی مدرن به دلیل الگو پذیری که بواسطه تأثیر عروسک های خود بر روی کودکان می گذارد بسیار اهمیت داشته و می تواند عاملی باشد که از سوی قدرت رسانه ای حمایت شده تا صنعت های موازی همچون صنعت تولد منسوجات و لوازم آرایش در تمامی فرهنگ ها با توجه به الگویی که در ذهن جمعی افراد شکل گرفته موفق به فروش بیشتر باشد. تأثیری که این عروسک های کوچک بر روی کودکی انسان می گذارد با توجه به تجربه های پیرامونی ما که کم هم نیستند به یک کشمکش فرهنگی ناخواسته میان ذهن کودک و جامعه خود منجر می شود، به این ترتیب که آموزش ها و مفاهیمی که وی در جامعه میبیند با عروسک هایی که به شکل ابزار سرگرمی، تخیل و تعقل وی را می آزماید، همخوانی نداشته و وی را در یک تعلیق فرهنگی نگاه می دارد. صنعت سرمایه داری با یکسان سازی سلایق و علایق انسان ، صرفاً وی را به یک مصرف کننده بی اراده بدل می کند. به همین دلیل مخاطب به مصرف کننده تبدیل شده و ابداع ، نوآوری و خلاقیت جای خود را به آرمان های تکراری و یکنواخت می دهد و در چنین قلمرویی آدمی خود را به آسانی در برابر ایدئولوژی آفرییندگان هنر صنعتی رها می کند. محصولات صنعت فرهنگی ، ذهن را در اختیار می گیرند و عنصر رهایی بخش هنر یعنی خیالپردازی را محدود می نمایند. عروسک صنعتی نیز بصورت پنهان بر روی سلیقه کودک تأثیر گذاشته و از وی نمونه ای فرهنگی می سازد.
فلسفه ی عروسک
آنچنان که اشاره شد، عروسک ها پلی ارتباطی میان دنیای بزرگسالی و کودکی هستند که از یکسو می توانند محبت زا باشند و از سوی دیگر کودک را تحت جامعه پذیری اجتماع در آورند. عروسک ها با کارکردی که برای انتقال معنا از دنیای بزرگسال به دنیای کودک ایفا می کنند بصورت یک مثال در می آیند که با ارائه یک نماد (جسم عروسک) کودک را به درک نشانه (معنا و مفهوم عروسک) سوق می دهد. در ایراد خصوصیات دنیای کودک گفته شد که وی ، درکی مقطعی و بر پایه ی تجربه را از موقیت بیرونی دارد و در کل هر آنچه که احساس می کند را واقعیت میپندارد. عروسک با توجه به این که نمونه ای کوچک شده از یک انسان است در واقع کودک را با یک انسان مواجه می کند که می تواند حامل سبک پوشش ، سیاق آراستگی و ... باشد که در قالب سرگرمی و گذران اوقات او را به کسب تجربه از واقعیت بیرونی کشانده و دنیای بیرون را برای دنیای کودکانه توضیح دهد... ارزش اسباب بازی در فرهنگ اسباب بازی به عنوان نوعی سرگرمی مختص کودکان است که با در نظر گرفتن نظام تربیتی و آموزشی برای تشویق و یا هدیه به مناسبت ها و ... در اختیار کودک قرار می گیرد. هدیه دادن برای نشان دادن اهمیت معنوی افراد به یکدیگر است به نظر می رسد که منطق بزرگسالی راه درست انتقال توجه خویش به دنیای کودکان را پیدا کرده است، که هم می تواند باعث به کار گیری قوه تخیل و ابداع و خلاقیت وی شود و هم در زمره آموزش های اجتماعی به کودک قرار گیرد. بدیهی است که این مولفه هم می تواند بصورت مثبت و هم بصورت منفی بر کودک تأثیر بگذارد. عروسک نیز با التزام به این بار فرهنگی در خدمت فرهنگ در می آید تا بتواند روایتی از بیان احساسات انسان باشد استفاده های دینی و هنری از عروسک ها نیز شاخه ای دیگر از ارزش فرهنگی آن است که بیشتر در استفاده از عروسک گردانی های مذهبی و یا نمایش نامه های عروسکی جلوه گر می شود. عروسک با احتساب شکل انسان گونه اش نمادی از انسان است که برای انتقال معنای خود در صورت های گوناگون چهره نمایانده و تأثیر خویش را می گذارد. نتیجه گیری عروسک به عنوان نمادی فرهنگی؛ کارکردی آموزشی ، تفریحی و ارزشی دارد که با توجه به هر فرهنگی می تواند متفاوت باشد. آنچکه عروسک را بعنوان دستاوردی از تمدن انسانی با اهمیت جلوه میدهد تأثیری است که بر پایه ی رابطه ی جهان بیرونی کودک و بزرگسال بر هم می گذارد. عروسک و در کل صنعت اسباب بازی ساخته ای از دنیای بزرگسال است که بنا بر پایگاه اندیشه ای انسان بزرگسال بصورت مستقیم و غیر مستقیم بر روی بینش کودک موثر بوده و آراء وی را تثبیت یا تغییر می دهد. علاوه بر این، کودکان با عروسک های خود همزادپنداری می کنند و خلاء های خود را با آنها پر می کنند و سعی می کنند مشکلات شخصیتی خود را با انها به حداقل برسانند. با آنها در دو دل می کنند گاها سر آنها داد می زنند و آنها را تنبیه می کنند و به طور کلی با عروسک های خود زندگی می کنند. عروسک ها بهترین دوست کودکان و همدم تنهایی آنهاست پس نباید انتخاب آن را کم شمرد و آن را کم اهمیت تلقی کرد. عروسک پل ارتباطی بین دنیای بزرگسالی و کودکی است و نبود این پل کودکان را از رسیدن به دنیای خیال و زندگی کودکانه دور می کند.
منابع:
۱. مقالات شارل بودلر/بودلر،شارل/صافاریان،روبرت/حرفه نویسنده/چاپ اول 1386
۲. دیالکتیک روشنگری/آدورنو،تئودور
۳. اسطوره عروسک ها/پلازی،ژیل/فصل نامه علم وفرهنگ/انتشارات دانشگاه آکسفورد/اکتبر 2007